Een inkijkje in het Plantsoen

Mienke Simon Thomas ontmoet stadsdichter Sjaak Kroes, mei 2025

Vorige week dinsdag trof ik op de hoek van de Kraaierstaat en het Plantsoen in Leiden straatdichter Sjaak Kroes. Hij schrijft gedichten op verzoek voor voorbijgangers in diverse Nederlandse steden, maar ook op bruiloften en partijen. Hij had zijn fiets annex schrijfbureau comfortabel onder de pas uitgelopen bomen van het Plantsoen geplaatst, zodat hij niet in de felle zon zat.

Nadat ik hem al diverse malen eerder op diezelfde plek geduldig had zien zitten wachten op potentiële klanten, sprak ik hem maar eens aan. Ik vertelde hem dat hij zat voor twee bijzondere, kapitale, rijk gedecoreerde huizen die aan het einde van de 19de eeuw waren bewoond door twee directeuren van dekenfabriek Gebr. Van Wijk & Co. Het grootste huis links, was van Willem Frederik van Wijk Thzn. Het iets kleinere daarnaast van Abraham Corts. De huizen waren toen zij die betrokken slechts enkele jaren eerder aan het Plantsoen gebouwd, kort nadat de gemeente toestemming had gegeven om deze voormalige stadswallen te bebouwen. Alleen de rijkste bewoners van Leiden konden zich op deze prachtige plek een huis veroorloven.

Willem Frederik van Wijk en Abraham Corts waren de zonen van respectievelijk Willem Frederik van Wijk en Bertram Corts. Samen met een andere zoon van Van Wijk, Thomas, en de zwager van de laatste, Cornelis Willem Najer, hadden zij in 1850 dekenfabriek Gebr. Van Wijk & Co opgericht. De voorvaders van Van Wijk waren al sinds de 17de eeuw in de Leidse textiel werkzaam geweest. Zijn grootvader Dirk werd in 1795 ingeschreven als dekenfabrikeur bij de Leidse baainering. Toen dekenfabriek Van Wijk werd opgericht woonden de Van Wijks en de Cortsen ook al naast elkaar, maar toen nog op de Herengracht. Er moet dus tussen de twee families een hechte band hebben bestaan.

Vervolgens wees ik stadsdichter Sjaak ook op het schrijnende verschil tussen deze prachtige kapitale panden met hun fraaie uitzicht en de piepkleine huisjes van de arbeiders van de dekenfabriek die daar vlak achter staan. Zij hadden slechts de onversierde achtergevel van de huizen van hun directeuren als uitzicht.

Mijn verhaal inspireerde Sjaak tot het volgende gedicht: