Werken bij Zaalberg en Van Wijk
Interview met mevrouw A. Houben op 6 oktober 2021, echtgenote van W.P.J. Houben, bedrijfsleider bij Zaalberg dekenfabriek, en dochter Lucienne.
Het interview werd afgenomen door Laura van Kan (studente geschiedenis Universiteit Leiden) en Nicole Spaans, bestuurslid Stichting Leidse Deken.
Mevrouw Houben:
Mijn man, Willy Pierre Jozef Houben (Berg en Terblijt 18 december 1929 - Maastricht 14 juni 2009), is in 1956 aangenomen bij Zaalberg als assistent bedrijfsleider. In 1957 zijn we getrouwd en vanuit Limburg in Leiden terechtgekomen. In 1959 werd hij bedrijfsleider. Toen hij begon, moest hij eerst alle onderdelen van het bedrijf doorlopen. Hij heeft de Hogere Textielschool gedaan in Verviers, België. Waar wij in Limburg woonden had je de textielfabriek in Vaals. Maar dat is het dus niet geworden; we zijn naar Leiden vertrokken.
Zijn taken, dat waren in het begin alleen de dekens. Ja, hij moest controle houden. Maar mijn man was eigenlijk dessinateur, ontwerper. Daar is hij in doorgegaan. Dus hij had het toezicht toen hij bedrijfsleider was, en hij was ontwerper. Overigens heeft mijn man het schaapje van Zaalberg ontworpen.
Het schaapje dat zijn vacht uitdoet?
Ja, bij de fabriek hebben ze het zo gesmeed, maar hij heeft het ontworpen. Dat moet ergens eind jaren 50 zijn geweest.
Het schaapje is in veel reclameuitingen gebruikt, ook in de eerste TV-commercials.
Hoe ging dat deken-ontwerpen in z’n werk?
Dochter Lucienne:
Mijn vader had ruitjespapier van het formaat van een deken en dat kleurde hij dan in en dat werd het patroon voor de deken. En wij, mij zus en ik, mochten mee om in te kleuren. Mijn vader maakte eerst de ontwerpen. Populair waren destijds oranje of paarse kamers, dus die kleuren gebruikte hij ook.
Vervolgens moest het ontwerp worden overgezet op kaarten met gaatjes, een soort ponskaarten. Deze zigzagkaarten gingen door de Jacquardmachines die op de weefgetouwen stonden, zoals bij een orgel. Op de weefgetouwen moesten de juiste kleuren garens worden gezet. En dat deden ze allemaal zelf in de fabriek.
Het spinnen en het weven, dat maakte veel herrie! Maar het was erg mooi in de fabriek. Je kwam binnen in hele grote kamers met hopen vieze wol. En als je de fabriek doorliep kwam je uiteindelijk bij het eindproduct; bij de mooie dekens. Het wassen, het kleuren, het spinnen, het weven zat ertussenin. Met distels, kaardenbollen, werden de dekens geruwd en vervolgens werden ze mooi afgewerkt. Tot slot moest het etiket erop en dan ging de deken, na de fusie van Zaalberg met Van Wijk in 1972, in een Van Wijk-zak.
Mevrouw Houben:
De dekens hadden namen. Eentje is naar mijn oudste dochter vernoemd, Claire. Een blauwe met streepjes.
In de koffers van de vertegenwoordigers zaten stalen met de namen van de dekens eraan geniet. Van overgebleven stalen heeft Lucienne, dochter van mevrouw Houben, later poppendekentjes gemaakt, die vandaag de dag nog in een poppenwagentje van haar kleindochter liggen.
Mevrouw Houben:
Er werden ook plaids gemaakt bij Van Wijk. Met franjes eraan die moesten worden geknoopt. Dat heb ik nog gedaan als bijverdienste. Er stond bij ons thuis een heel breed rek, dat leek wel een beetje op een weefgetouw. Er zaten greepjes aan die je op een bepaalde manier moest pakken, er een franje doorheen halen en dan knopen.
Vanaf 1976, toen het met de dekens afgelopen was, werd er nog wel gesponnen. Er werd garen gesponnen voor de tapijtindustrie (vloerbedekking), onder de naam Wolspinnerij Ede. De functie van mijn man veranderde, op zijn kaartje stond toen ‘Technisch Development’. De fabriek was natuurlijk niet meer zo leuk als dat zij daarvoor was. Want de garens werden er nog wel gesponnen, maar de kleuren waren niet zo mooi als die van de geweven dekens.
Uw man was wel heel erg verbonden met het bedrijf, ook al was hij niet de eigenaar?
Ja, dat kwam ook wel omdat we ernaast woonden. Dan liep je toch sneller even de fabriek in. In 1981 is het opgehouden, de fabriek sloot in Leiden. Een jaar later zijn we teruggegaan naar Limburg.