Door Irene Müller
Sinds november 2023 staat in de werkplaats van de Stichting Leidse Deken een fietsweefgetouw. Het is een fantastisch en heel vernuftig apparaat. Want je weeft door te fietsen. De spierkracht zorgt voor de aandrijving, dus voor het heen en weer geleiden van de draad en voor het oprollen van de stof. Met dit getouw gaat het weven veel sneller dan met een handweefgetouw.
Om maar meteen duidelijkheid te geven; het weefgetouw staat in de werkplaats van de Stichting Leidse Deken, maar is eigendom van de coöperatie genaamd De Leidse Weverij. De coöperatie kan enerzijds opdrachten aannemen van derden en anderzijds is de coöperatie bezig om de hele productieketen van Nederlandse wol onder de loep te nemen. Op het fietsweefgetouw weven wij met machinaal gesponnen wol. Wol is op dit moment vooral een restproduct waar niets mee gedaan wordt. Eeuwig zonde! Inmiddels is er een eerste proef van garen dat speciaal voor de coöperatie is gesponnen met wol van schapen hier uit de regio.
Het type getouw heet een Rapier Loom, vernoemd naar de grijper – de rapier - die bij elke inslag de draad oppakt en langs de kettingdraden voert. In tegenstelling tot een handweefgetouw waar de draad heen en weer gaat en je een afgewerkte zijkant krijgt, wordt bij een rapier loom de draad na elke inslag afgeknipt.
Het weefgetouw komt uit Engeland en is gemaakt door het bedrijf Griffith dat vlak bij Newcastle is gevestigd. Griffith is gespecialiseerd in het vervaardigen van grote, industriële weefgetouwen. Ze hebben daarnaast ook een eigen weverij waar tapijten geproduceerd worden voor onder andere cruiseschepen, hotelgebouwen of kantoorpanden.
Van het fietsgetouw worden er maar heel weinig geproduceerd. Het is wereldwijd uniek in zijn soort. Het is speciaal ontwikkeld voor het weven van de beroemde Harris Tweed Stof. Deze traditionele Engelse stof mag namelijk niet machinaal geproduceerd worden, anders voldoe je niet aan het keurmerk van Harris Tweed. Doordat dit getouw met mankracht wordt aangedreven, hoort het nog bij de handweefgetouwen, maar kan je er toch een flinke productie mee draaien.
Wij zijn met een groepje naar Engeland gegaan voor een driedaagse cursus. Daar werden wij begeleid door Dave, ingenieur bij het bedrijf Griffith. Hij heeft ons met veel geduld elke stap uitgelegd. Zo hebben wij geleerd om het weefgetouw op te zetten, om het in te stellen en hoe je erop kan weven. Dat was zo een leuke ervaring dat wij hebben besloten om het getouw ook de naam Dave te geven.
Een dergelijk weefgetouw is niet in Nederland te koop, en wij zijn momenteel de enige plek in Nederland en zelfs op het hele Europese vasteland waar een dergelijk weefgetouw staat. Heel bijzonder, dus!
Het fietsgetouw vervangt de handweefgetouwen in de werkplaats niet, maar het is een uitbreiding van onze activiteiten. Met het fietsweefgetouw kunnen wij enerzijds op grotere schaal dekens produceren en anderzijds is het mogelijk om andere producten te weven. Denk daarbij aan meubelstof, tafellinnen, theedoeken enzovoort. Om dit te exploiteren is dus een aparte coöperatie opgericht die naast de Stichting Leidse Deken opereert.
Op dit moment is het getouw zo ingeregen en ingesteld dat wij het patroon van de iconische blokkendeken van Van Wijk uit het begin van de jaren vijftig kunnen weven. De eerste prototypes zijn net van het getouw gekomen, en worden in de winkel te koop aangeboden. Het resultaat is heel mooi en wij verwachten binnenkort echt productie te kunnen draaien. Iedereen is van harte welkom om een kijkje te nemen in onze werkplaats! Daar kun je het getouw in werking zien.